navigatie overslaan

Typisch Twents

Het verhaal achter Roombeek. De wijk van de dramatische vuurwerkramp

  • Leestijd 6
  • Gelezen 23668 keer
  • Geschreven door Nicoline

Bijna heel Nederland kent de wijk Roombeek in Enschede. Voor een groot deel komt dit door de dramatische vuurwerkramp in 2000. Inmiddels trekt de wijk ook veel liefhebbers van architectuur aan.

Roombeek: de bekendste wijk van Enschede

In de wijk vind je veel bijzondere gebouwen, ontworpen door architecten uit de hele wereld. Daarnaast is het een smeltkroes van culturele instellingen die er voor zorgen dat er altijd wel wat te doen is op het Roombeek, of het nu gaat om een tentoonstelling, voorstelling of activiteiten voor kinderen.

Roombeek van vroeger

Roombeek in het verleden
Roombeek in het verleden

Roombeek is een wijk met een rijke textielhistorie. Veel textielfabrieken vestigden zich hier in de 19e en 20e eeuw vanwege de gunstige ligging aan het spoor. In de hoogtijdagen van de textielindustrie was Enschede, na Manchester, de grootste textielstad van de wereld. Er werkten meer dan 50.000 mensen en meer dan 300.000 mensen uit de regio waren indirect afhankelijk van deze branche. Er werden rondom de fabrieken vele arbeiderswoningen gebouwd en dat was de basis van de wijk het Roombeek in Enschede.

In de jaren ’60 vond er een grote verschuiving van de textielproductie naar lage lonenlanden plaats en ontstond er veel werkeloosheid onder de textielarbeiders. De fabrieken kwamen leeg te staan en kunstenaars deden daar hun intrek. Daarnaast werden veel goedkope ruimtes in de textielfabrieken verhuurd aan kleine ondernemers.

Vuurwerkramp Enschede
Vuurwerkramp Enschede

Vuurwerkramp

“Wat deed jij op 13 mei 2000?” Elke Enschedeër weet nog precies wat hij of zij op deze memorabele dag deed. De dag van de vuurwerkramp staat elke bewoner van de stad nog in zijn geheugen gegriefd. In de Tollenstraat, midden in de wijk het Roombeek, was de opslagplaats van S.E. Fireworks gevestigd. In het pakhuis werd 900 kilo aan vuurwerk opgeslagen. Er brak brand uit en de brandweer was snel ter plaatse. Ze kregen het vuur echter niet onder bedwang en al snel sloeg het vuur over naar de drie containers die op de binnenplaats stonden. De grote ontploffing van de centrale bunker zorgde voor een ontploffing van meer dan 177 ton vuurwerk.

Er vielen 23 doden, raakten circa 950 mensen gewond en 42,5 hectare van de stad werd verwoest. Dit is een gebied ter grootte van Vaticaanstad. 4150 bewoners waren (tijdelijk) ontheemd en 650 woningen werden direct getroffen door de ramp.

Opbouw van de wijk

Voor de vuurwerkramp in het Roombeek, had de gemeente al plannen om de wijk te vernieuwen. Na de ramp werden de plannen echter drastisch gewijzigd. De doelstellingen waren dat iedereen die in de wijk gewoond had, weer kon terugkeren. Gebouwen die de vuurwerkramp hadden overleefd, mochten niet gesloopt worden, de straten moesten zo lopen als vroeger en alle bomen die in de wijk waren blijven staan, mochten niet gekapt worden. Het moest een wijk worden waar iedereen zich thuis zou voelen met respect voor het verleden en oog voor de toekomst. Pi de Bruijn werd als stedenbouwkundig architect aangetrokken. Zijn idee was om de wijk zoveel mogelijk in collectief en particulier opdrachtgeverschap te ontwikkelen. Dat betekende dat er weinig projectontwikkelaars in de wijk werden toegelaten en dat oud-bewoners veel inspraak hadden. In totaal koste de totale wederopbouw meer den 600 miljoen euro.

We hebben de belangrijkste plekken van het Roombeek in Enschede voor je op een rijtje gezet.

Roomveldje terug naar vroeger

De huurders van het Roomveldje, die er ook woonden voor de vuurwerkramp in Enschede, hadden een belangrijke stem in hoe het nieuwe veldje zou worden ingericht en op het ontwerp van de huizen. Dit stukje Roombeek heeft een tuindorpkarakter en is zoveel mogelijk teruggebracht in de oude staat maar dan op een hedendaagse wijze. Karakteristiek voor deze manier van bouwen is dat de kap van de huizen domineert.

Als je verder langs de Roomweg rijdt, kom je langs de Eekenhof. Dit complex, ontworpen door Claus en Kaan, beschikt over huur- en koopappartementen. Op de begane grond, bevindt zich een gezondheidscentrum. Het gebouw heeft opvallende, plastische balkons in ronde vorm en is een echte eyecatcher op het Roombeek.

Grachtenpanden aan de Lonnekerspoorlaan

De Lonnekerspoorlaan in Enschede deelt de wijk op in twee delen. Aan deze buslijn vind je een rij met grachtenpanden. De grachtenpanden zijn gebouwd onder hoge beeldregie van Pi de Bruijn. De huizen moeten gebouwd zijn op een plint van 80 cm en mogen niet hoger dan 4 bouwlagen zijn.

Lonnekerspoorlaan
Lonnekerspoorlaan

Een smeltkroes van bouwstijlen in Bamshoeve

De Bamshoeve ligt ten oosten van de Lonnekerspoorlaan en loopt in een niervorm om de Museumlaan heen. Dit is het duurdere stuk van het Enschedese Roombeek. Huiseigenaren mochten hier onder toeziend oog van Pi de Bruijn vrij bouwen. Je vindt hier een grote diversiteit aan woningen. Zo staan notariswoningen naast ultra strakke designwoningen.

Architectonische hoogstandjes aan de Museumlaan

Architect Michiel de Wit die meerdere huizen in het Roombeek heeft ontworpen, heeft hier zijn eigen huis gebouwd. Een markant huis op palen. Een ander opmerkelijk gebouw is de stadshaard. Vanuit dit gebouw wordt warmte opgewerkt voor de hele wijk, die is aangesloten op stadsverwarming. Het gebouw is ontworpen door een architect van architectenkantoor Cie en is geheel bekleed met metalen platen die lijken op Delftse tegeltjes met afbeeldingen van Enschedese tradities. NRC handelsblad heeft het gebouw verkozen tot lelijkste gebouw van Nederland. Lelijk of niet, opvallend is het zeker.

Museumlaan
Museumlaan

De Museumlaan aan het Roombeek onderscheidt zich door hoogwaardige architectuur van nationale en internationale architecten. De laan is aangelegd volgens het Spaanse principe: eerst de infrastructuur en dan pas de bebouwing. De eis van Pi de Bruijn was dat elke architect maar één keer huis mocht bouwen in dit stuk en ook hier hield hij scherpe bouwregie.

Balengebouw
Balengebouw

Geen Jan Cremermuseum in het Balengebouw

Als je de Museumlaan afloopt, loop je tegen de Balengebouw aan. Dit voormalig katoenpakhuis is door Bjarne Mastenbroek en Rem Koolhaas geschikt gemaakt voor het Jan Cremermuseum. Het gebouw moest door midden worden gezaagd en 2,5 meter worden opgetild om de tweede verdieping te verhogen. Helaas kon de Cremerstichting geen sluitend verdienmodel realiseren en hebben de nieuwe eigenaren het inmiddels verhuurd aan TC Tubantia. Aan de buitenzijde van het pand vind je nog steeds de opmerkelijke betonplaten met daarin de afbeelding van Jan Cremer.

Wat vind je van dit artikel?

Geschreven door Nicoline

Nicoline is semi-tukker, geboren in Den Haag maar inmiddels woont ze al meer dan haar halve leven in Enschede, waar ze nooit meer weg wil.